Degene die het meest voor ons betekent, kan ons soms geweldig en geliefd doen voelen maar ons óók totaal van slag doen zijn. Een blik, een frons, zwijgen, een afwenden van het hoofd of een ondoordachte opmerking.  Als we veilig met elkaar verbonden zijn, raakt dat ons even, maar kunnen we dat hanteren. Als het minder veilig is, dan kan het ‘ineens’ de stemming doen omslaan en allerlei heftigheid ontstaan.

De momenten die leiden tot ‘zo gaat het altijd tussen ons….’   Dat is het punt waarop het kan escaleren, maar waar ook positieve verandering kan beginnen. Verandering is mogelijk als je het patroon ziet, als je oog krijgt voor het spel in plaats van dat je je richt op de bal, zoals Sue Johnson dat zo mooi zegt.

Duivelse dialogen

Zij onderscheidt drie veel voorkomende patronen, ‘duivelse dialogen’ genoemd:

• Zoek de boef; Het verwijt van de één leidt tot een verwijt van de ander.  ‘Jij weet het altijd beter’ ‘Dat moet jij zeggen!  Weet je nog wat je vorige week zei toen…’   ‘Jij maakt nooit tijd voor me’  ‘ Je bent zelf altijd weg als ik een keer tijd heb’    Het leidt nergens toe en hij gaat vaak over in de volgende dans.
• De protest polka; Het is een protest tegen het verlies van veiligheid in de relatie, wat we allemaal zoeken en nodig hebben. De één valt aan, de ander trekt terug.  ‘Wat ben je laat, ik heb alles weer alleen gedaan, je zou toch om zes uur thuis zijn?  Gisteren was het ook al zo laat!!’   Er volgt een kort ‘zeur niet zo’ of ‘het was druk’ en de partner vertrekt naar boven of trekt zich terug in zijn telefoon.  Waarop de eerste helemáál woedend wordt!   Als dit patroon een tijd aan de gang is, schuift het soms door naar de gevaarlijkste dans
• Verstijf en vlucht; De dansvloer is leeg…..   Beide partners hebben de dansvloer verlaten. Er is niks meer te halen bij de ander en beiden trekken zich bezeerd terug om nog meer pijn te ontlopen.

In deze patronen zien we de twee manieren waarop we onszelf proberen te beschermen als we ons niet meer gezien voelen. We gedragen ons zo om de verbondenheid met de partner vast te houden als we ons onveilig en genegeerd voelen.

1. Betrokkenheid uit de weg gaan. We ontkennen/verdringen onze behoefte, richten ons op iets anders en proberen niet te voelen.
2. Vechten voor een reactie en erkenning van wat we nodig hebben.

Het zijn twee tegenovergestelde reacties met hetzelfde doel. Welke reactie je kiest, heeft alles te maken met wat je hierover geleerd hebt in je vroegste relaties. Daarnaast spelen ook je basiskwaliteiten een rol. Die zet je in en gaan in de overlevingsstand in de overdrive.

Het jongetje dat niet mocht huilen, maar een vent moest zijn, leerde dat hij moeilijke gevoelens zelf moet oplossen en dat er weinig van een ander te verwachten is.

Het kind dat leefde in een huis vol herrie leerde de kunst van tussen conflicten door laveren en dat goed zijn best doen, de meeste rust bracht.

Het meisje dat overruled werd door haar broers, leerde dat aanval de beste verdediging is.

In iedere relatie leerden en leren we weer wat bij. Daardoor gedragen we ons verschillend in verschillende relaties.  En daar zit dus ook de veranderkracht. Stilstaan bij wat je doet; ervaren wat er bij je gebeurt zijn essentieel om tot verandering te komen.

Een ander kenmerk van de duivelse dialogen is dat je je eigen positie begrijpt, maar minder of geen oog meer hebt voor de gevoelens en achtergronden van de positie van je partner. Je voelt uitstekend wat je partner jou aandoet, maar staat niet stil bij het effect van je eigen gedrag.

Je staat steeds meer op scherp, je verwacht ‘de’ reactie van je partner al bij voorbaat en hierdoor versnelt de dans en ontstaat hij steeds sneller. Het contact met je onderliggende gevoelens wordt steeds minder, je beschermt jezelf, je stompt binnen de relatie emotioneel af. Je voelt de irritatie, de boosheid of verblijft mentaal in je ‘nothing box’. Dat is geen van beiden fijn, maar veiliger dan je angstig, verlaten of gekwetst voelen.

Veilige verbinding maken en herstellen

Als het af en toe gebeurt en je nog steeds weet hoe je verbinding kunt maken, erop terug kunt komen waarbij je meer van jezelf laat zien, dan is er geen probleem. Dat overkomt ons allemaal en het beschadigt het vertrouwen niet fundamenteel. Als het patroon steeds vastere vormen aanneemt, is het nodig om ermee aan de slag te gaan als je elkaar niet helemaal kwijt wilt raken.

Als je vertrouwen en een gevoel van veiligheid bij elkaar wilt terugkrijgen, zul je samen als eerste het negatieve patroon moeten doorbreken. Inzien dat niemand ‘de boef’ hoeft te zijn in jullie relatie. Het patroon van beschuldigen over en weer zelf is de boosdoener. Als partners ben je slachtoffer van dit patroon.

De grote verleiding en valkuil bij deze patronen is dat je je alleen maar focust op de inhoud. Je bent samen bezig met wat ‘waar’ is en ‘wie begon’. In voorbeeld na voorbeeld wordt breed uitgemeten wie wat precies deed en waarom dat niet deugde.

De eerste aandacht moet dus uitgaan naar het patroon:

• Richt je op wat er nu gebeurt tussen jullie beiden.
• Kijk naar de vicieuze cirkel waarin je samen ronddraait. Een cirkel zonder begin- en eindpunt, dus zonder schuldige.
• Realiseer je dat deze cirkel jullie gezamenlijke vijand is en wat de gevolgen zijn als je die niet doorbreekt.

‘Ik word er doodmoe van, maar als jij erover begint dat je geen zin hebt om mee te gaan naar mijn ouders, kan ik alleen maar boos worden omdat….  En als ik dat zeg, kom jij altijd met dezelfde redeneringen en daarna herhalen we dat nog tig keer tot ik geïrriteerd  naar boven ga.  We weten van tevoren al hoe dit gaat verlopen en eindigen. We krijgen geen van beiden gelijk en we voelen ons allebei rot daarna….  Het zit soms nog zo in mijn systeem dat ik de volgende dag makkelijker weer boos wordt om iets anders en dan reageer jij op dezelfde manier.  Ik word boos en jij komt met argumenten. Als ik érgens razend van wordt, dan is het wel van jouw zogenaamde redelijkheid.’

Uit de valkuil stappen

Je zult uit de valkuil moeten stappen waarin er een winnaar en verliezer moet zijn.  Vervolgens samen onderkennen dat er inderdaad een steeds terugkerend patroon is wat de eigenlijke vijand is.  Als je het hierover eens bent, kun je er samen voor kiezen hier een einde aan te maken. Je doet dit door hem te signaleren en samen af te spreken dat je elkaar erop mag attenderen en dan te stoppen.

Daarmee is je relatieprobleem niet opgelost, maar je legt wel een gezamenlijke basis om in gesprek te gaan over de dingen die er toe doen: dat wat er bij je wordt opgeroepen aan gedachten en gevoelens en wat je van elkaar nodig hebt.  Als het veiliger wordt, kun je in een later stadium ook gesprekken voeren waarbij je je gevoelens en behoeften meer bloot durft te geven of effectiever de strijd aangaan over verschillen die jullie in de weg staan. Want zonder wrijving geen glans…..

Ik heet jullie van harte welkom in mijn Praktijk voor individuele en relatietherapie in Houten!

Met hartelijke groet,

Jeanet van Ramshorst,

Gertificeerd EFT-relatietherapeut